როგორ წარვმართოთ პედაგოგიური კვლევა გეოგრაფიის გაკვეთილზე

კვლევა არის ახალი ცოდნის ძიება.გეოგრააფის გაკვეთილზე ძირითადად ვეყრდნობით გამოყენებით კვლევას, რომელსაც მიეკუთვნება პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა. სახელმძღვანელოებში ხშირად მოცემულია სურათები,ნახატები, ცხრილები, სქემები, დიაგრამები თვალსაჩინოების სახით და პროგრამა ითხოვს მის გაანალიზება-შესწავლას, გამოკვლევას. როდესაც მოსწავლე აწყდება პრობლემას ტექსტის დამუშავების დროს (გაკვეთილის სამფაზიანი მოდელი) მას უჩნდება კითხვები და საჭიროა ამ პრობლემური საკითხების გადაწყვეტა კვლევის საშუალებით. თვალსაჩინოების (სურათები,ნახატები, ცხრილები, სქემები, დიაგრამები, გრაფიკების და სხვა) დამუშავების დროს ვადგენთ პატარა ესსე-ს კვლევის შედეგად, მონაცემების მიხედვით ვადგენთ ცხრილებს, სქემებს, დიაგრამებს, ვადგენთ ამოცანებს. ყოველივე ეს კეთდება მოსწავლეების მიერ, რაც ხელს უწყობს სხვადასხვა უნარების განვითარებას. ყველა კლასში განხილულია თემა მოსახლეობა, ამიტომ მაგალითისათვის განვიხილავ ამ თემას,თუ როგორ ხდება მსოფლიოს მოსახლეობის განხილვა-შესწავლა გაკვეთილზე კვლევის მეთოდის დახმარებით. მეთოდი და პროცესის მოკლე აღწერა: მეთოდი: პედაგოგიური კვლევა(თვალსაჩინოებებზე მოცემული ინფორმაციების მოძიება, შედარება, ანალიზი, ჩანაწერების გაკეთება.) გაკვეთილის თემა: მსოფლიოს მოსახლეობა. გაკვეთილის მიზანი: სურათების, ნახაზების,ცხრილების, სქემების, დიაგრამების გამოყენების დასწავლა, მათი საშუალებით ინფორმაციის მოძიება და ჩანაწერების გაკეთება,შედარება-გაანალიზების გაკეთება-ცოდნა, მსოფლიო მოსახლეობაზე. სტანდარტთან კავშირი: მიმართულება: გეოგრაფიული კვლევა. გაკვეთილის ტიპი: სამფაზიანი მოდელი A-ფაზა აქტივობა #1 გონებრივი იერიში ვსვამ კითხვებს, იმის გასარკვად რა იციან ამ საკითხთან დაკავშირებით მოსწავლეებმა და ვამაღლებ მოტივაციას. აქტივობა#2 მინი ლექცია. 5-6 წუთს ვსაუბრობ იმ საკითხებზე, რომელზეც, მოსწავლეებმა გონებრივი იერიშის დროს ვერ უპასუხეს და რომლებიც მათთვის გაუგებარი იყო. B-ფაზა -შინაარსის რეალიზება აქტივობა #3 ვაძლევ მოსწავლეებს ტექსტზე სამუშაოს ინდივიდუალურდ.ვაკეთებ რეკომენდაციებს თუ როგორ უნდა იმუშაონ ცხრილებზე,სურათებზე, დიაგრამებზე, სქემებზე, ნახაზებზე,პირამიდებზე და როგორ უნდა მოიძიონ ინფორმაცია, როგორ უნდა გააკეთონ ჩანაწერები. აქტივობა #4 ვყოფ 4 ჯგუფად. თითოეულ ჯგუფს ვაძლევ განსზვავებულ სამუშაოს და ვთხოვ მოძიებული ინფორმაციის შედარება-გაანალიზება. 1-ლი ჯგუფი: მუშაობს ტექსტში მოცემულ ნახაზებზე. მიღებული ინფორმაციით აკეთებს ჩანაწერს. მაგალითისათვის ჩავატაროთ მე-8 კლასის სახელმძღვანელოში მოცემული ნახაზის - მსოფლიო მოსახლეობა ქვეყნების მიხედვით- კვლევა.მოსწავლეები ამ ნახაზის საშუალებით იგებენ მსოფლიოს უდიდეს ქვეყნებს მოსახლეობის მიხედვი და ამას არკვევენ ფერების მიხედვით, ჩამოწერენ პირველი ათეულის ქვეყნებს,შემდეგ მეორე და მესამე ათეულის ქვეყნებს (ასე მეორდება მუშაობა სხვა დანარჩენ ნახაზებზეც). ხდება ჩანაწერების შეჯამება-გაანალიზება. ამ თემიდან გამომგინარე შესაძლებელია სახალისო ამოცანის შედგანა და ამოხსნა ამოცანა: რას უდრის X ქვეყნის მოსახლეობის სიმჭიდროვე, თუ მოსახლეობის რაოდენობა შეადგენს 5 მილიონს, ხოლო ფართობი 28000 კვ.კმ-ს? ამოხსნა: 5 000 000 :28 000 =178,6 პასუხი: X ქვეყნის მოსახლეობა = 178,6 ამ შემთხვევაში მოსწავლე იყენებს მათემატიკური იგამოთვლის მეთოდს. მე-2 ჯგუფი: მუშაობს ცხრილებზე და გრაფიკებზე მაგალითისათვის განვიხილოთ სახელმძღვანელოში მოცემული ცხრილთ და გრაფიკით მოსახლეობის რაოდენობა და ენების გავრცელება ქვეყნების მიხედვით-განხილვა. მოსწავლეს შეუძლია დაადგინოს მოსახლეობის რაოდენობა, სახელმწიფო ენების გავრცელება,იმიგრანტაბისა და ემიგრანტების რაოდენობა ცალკეული ქვეყნის მიხედვით. ამ თემიდან გამომგინარე შესაძლებელია სახალისო ამოცანის შედგანა და ამოხსნა ამოცანა: რამდენით გაიზარდა ან შემცირდა X ქვეყნის მოსახლეობა, თუ ერთი წლის განმავლობაში ემიგრანტთა რაოდენობამ შეადგინა 37000, ხოლო იმიგრანტების 28000 კაცი? ამოხსნა: 37 000 – 28000 = 9000. პასუხი: X ქვეყნის მოსახლეობა 9000-ით შემცირდა. მე-3 ჯგუფი: მუშაობს სქემებზე და დიაგრამებზე. მაგალითისათვის განვიხილოთ სახელმძღვანელოში მოცემული-რასობრივი, რელიგიური და ეთნიკური ერთობა-სქემა,დიაგრამასადაც ჩანს რამდენია მსოფლიოს ძირითადი რელიგია, ეროვნული რელიგია, ძირითადი რასები ეთნოსები. აკეთებენ ჩანაწერებს, აანალიზებენ. მე-4 ჯგუფი: მუშაობს სურათებზე და პირამიდებზე. მაგალითისათვის სქესობრივ ასაკობრი პირამიდა. ამ პირამიდიდან მოსწავლეს შეუძლია მრავალმხრივი ინფორმაციის მიღება კვლევის ჩატარების შედეგად. ცალკეული ქვეყნების მოსახლეობის მატება-კლების შესახებ,ქალებისა და მამაკაცების რაოდენობის შესახებ, სიცოცხლის ხანგრძლივობის შესახებ. სურათების საშუალებით შეუძლია დაადგინოს, გაარკვიოს რასები, თუ რომელ ჯგუფს ეკუთვნის ის, ქვერასები და შერეული რასები. მოძიებულ ინფორმაციაზე შეადგინოს ესე ანუ პატარა მოთხრობა. ამ თემიდან გამომგინარე შესაძლებელია სახალისო ამოცანის შედგანა და ამოხსნა. ამოცანა: რას უდრის ბუნებრივი მოძრაობის მაჩვენებელი სამხრეთ-დასავლეთი აზიიზ ქვეყნებში, თუ შობადობის კოეფიციენტმა შეადგინა76%, ხოლო სიკვდილიანობის მაჩვენებელმა 17% ? ამოხსნა: 76 – 17 = 59 პასუხი: ბუნებრივი მოძრაობის მაჩვენებელი სამხრეთ-დასავლეთი აზიიზ ქვეყნებში. C-ფაზა - პრეზენტაცია მოცემული აქტივობებით მიღებული ინფორმაცია წარმოადგინონ უნდა წეროლობითი სახით. სხვადასხვა ჯგუფის ჩანაწერების მიხედვით მოხდება მოძიებული ინფორმაციის გაანალიზება, შედარება- შეჯამება. მოხსენებას თან ახლავს სლაიდ-შოუ, 20 სლაიდის რაოდენობით. შედეგი: მიღწეულია თუ მოსწავლეს შეუძლია მოცემული აქტივობების (სურათების, ნახაზების,ცხრილების,დიაგრამების პირამიდების,სქემების) გამოყენების საშუალებით კვლევის ჩატარება. მოსწავლეს შეუძლია ცალკეული თვალსაჩინოების წაკითხვა, შედარება- გაანალიზება. როდესაც ხდება ნახაზზე მუშაობით კვლევის ჩატარება - (მოცემულ მაგალითში) მოსწავლე იკვლევს მსოფლიო მოსახლეობის პირველი,მეორე და მესამე ათეულის ქვეყნებს, აჯგუფებას, ანსხვავებს მას ფერების მიხედვით. აკეთებს ჩანაწერება, შეუძლია მისი შედარება გაანალიზება, მათემატიკური მეთოდის გამოყენებით ამოცანის ამოხსნა მოსწავლეს შეუძლია ცხრილების წაკითხვა, ინფორმაციის მოძიება, მოსახლეობის რაოდენობის , ენების გავრცელების , ემიგრანტებისა და იმიგრანტების დადგენა ცალკეული ქვეყნების მიხედვით. თემიდან გამომდინარე ხსნის ამოცანას. მოსწავლეს შეუძლია სქემებზე და დიაგრამებზე მუშაობა. რასობრივი,ეთნიკური და რელიგიური მონაცემების წაკითხვა,ჩანაწერის გაკეთება და შედარება გაანალიზება. მოსწავლეს შეუძლია მუშაობა პირამიდებზე,მისი აღწერა.ინფორმაციის მოძიება, ადგენს ქვეყნების მიხედვით სქესისა და ასაკის რაოდენობას, სიცოცხლის ხანგრძლივობას. სურათების საშუალებით რასების, ქვერასების და შერეული რასების დადგენა. შეუძლია თემასთან კავშირში ამოცანის ამოხსნა. დასკვნა: მეთოდი -პედაგოგიური კვლევა გეოგრაფიის გაკვეთილზე- მეტად აქტუალურია. ის ტარდება სახელმძღვანელოში არსებული თვალსაჩინოების საფუძველზე, რაც საინტეროს ხდის გაკვეთილს. მოსწავლეებს მოსწონთ როცა თვითონ, მასწავლებლისაგან დამოუკიგებლად არკვევენ და მოიძიებენ ინფორმაცია, აკეთებენ ჩანაწერწბს და ეერთმანეთს უზიარებან თავიანთ ნააზრევს. ეს ზრდის მოტივაცია და ხელს უწყობს მოსწავლეთა გააქტიურებას. გრძნობენ რომ თვითონ აკეთებენ და ქმნიან რაღაცას და ეს კიდევ უფრო საინტეროსოს ხდის სამუსაოს. ეს ძირითადად ხდება ახალი მასალი ათვისების დროს. ეს მეთოდი მოსწავლეებს აჩვევს დამოუკიდებლობას, უვითარებს აზროვნებას, ფიქრის ხელოვნებას, თვითგანვითარებას, პასუხისმგებლობის გრძნობას, ცოდნის სისტემაში მოყვანისა და წერის უნარს, მხედველობითი აღქმის უნარს, ინტერპრეტაციის უნარს.                                     გამოყენებული ლიტერატურა:                                                                                                            1. ნ.ელიზბარაშვილი, ზ. დავითაშვილი - სასკოლო გრიფირებული სახელმძღვანელოები. 2012 წ. 2. გიოგი გოგსაძე - მოსახლეობის გეოგრაფია(სახელმძღვანელო). გამომცემლობა - „საარი“. თბილისი.                                                                                                                              2008 წ. 3. ანა ყატაშვილი - ერიაშვილი გეოგრაფია ტესტები და ცნობარი. გამომცემლობა „კლიო“. 2011 წ.                                                                                                                                         4. ინტერნეტი ვიკიპედია.                                                                                                                     5. ინტერნეტი - სქემების შექმნა. https://drive.google.com/drive/my-drive

                                  

    №9 ს/სკოლა                                                    მასწავლებელი: გულნარა გუნდაძე

                                                                              სკოლის დირექტორი: ნ. სურმანიძე

2014-15 წწ.   ბათუმი.

№	გაკვეთილის      თემატიკა	საათების რაოდენობა	დრო	გაკვეთილის მეთოდი და ფორმა	მოსალოდნელი შედეგები და ინდიკატორები	შეფასება	რესურსები	შენიშვნა
1. 2. 3. 4. 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59	I -თავი - გეოგრაფიის საგანი და ამოცანები რას შეისწავლის გეოგრაფია. გეოგრაფიის სტრუქტურა. გეოგრაფიის ცოდნის განვითარება. გეოგრაფიული სივრცის ანალიზი. II- თავი გეგმა და რუკა ჰორიზონტის მხარეები.  ადგილზე გაგნების ხერხები.გეოგრაფიული ხელსაწყოები. გეგმა და რუკა. Gგlobusi,atlasi.manZilis gszomva rukaze, გეგმაზე და გლობუსზე. რუკის ლეგენდა, მერიდიანები და პარალელები. გეოგრაფიული კოორდინატები. ძირითადი განსხვავება გეგმასა და რუკას შორის. რუკის სახეები და მნიშვნელობა. გეოგრაფიული ნომენკლატურა. შემაჯამებელი სამუშაო. III-თავი დედამიწა და გეოგრაფიული გარსი დედამიწის ფორმა და სიდიდე. მზის სისტემა. დედამიწის განვითარების ისტორია. გეოქრონოლოგიური ტაბულა. დედამიწის წლიური და დღეღამური ბრუნვა. კონტინენტები და ოკეანეები. გეოგრაფიული გარსი და გეოგრაფიული გარემო. გეოგრაფიული რეკორდები. IV-თავი ლითოსფერო ლითოსფერო , ლითოსფეროს განვითარება . რელიეფის ფორმირება, შინაგანი ძალები. ვულკანები და მიწისზვრები, ხმელეთის საუკუნეობრივი რყევა. რელიეფის ფორმები, გარეგანი ძალები, მეწყერებიდა ზვავები. რელიეფის ძირითადი ფორმები,ვაკეები. რელიეფის ძირითადი ფორმები, მთები, წარმოშობა და სახეები. შემაჯამებელი სამუშაო. V-თავი ატმოსფერო ატმოსფეროს აგებულება და მნიშვნელობა. ატმოსფეროს გათბობა, მზის რადიაცია. ატმოსფეროს წნევა, ქარები. ატმოსფერული ნალექები,ტენიანობა.ღრუბლები ამინდი და ჰავა. ჰავის ფაქტორები. ჰავის ტიპები და სარტყლები. საშიში კლიმატური მოვლენები. შემაჯამებელი სამუშაო. VI- თავი ჰიდროსფერო წყლის ბრუნვა ბუნებაში.დიდი და მცირე ბრუნვა.წყლის განაწილება. მსოფლიო ოკეანე.ფსკერის რელიეფი და ნაპირთა ტიპები. კუნძულები და ნახევარკუნძულები. მათი სახეები და ტიპები. მსოფლიო ოკეანეების ნაწილები. ზღვები,უბეები,სრუტეები. ხმელეთის წყლები. მიწისქვეშა წყლები. ხმელეთის წყლები. მდინარეები. ხმელეთის წყლები. ტბები,ჭაობები,მყინვარები. VII-თავი ბიოსფერო და ნიადსაგები მცენარეული საფარი. ცხოველთა სამყარო. ნიადაგები. VIII-თავი გეოგრაფიული სარტყლები და ბუნებრივი ზონები გეოგრაფიული გარსი და გეოპგრაფიული გარემო. გეოგრაფიული კანონმზომიერებანი. გეოგრაფიული სარტყლები და ბუნებრივი ზონები. არქტიკული სარტყელი(პოლარული უდაბნოების ზონა). სუბარქტიკული სარტყელი(ტუნდრა და ტყეტუნდრა) ზომიერი სარტყელი(ტაიგა და შერეული ტყეები.) შემაჯამებელი გაკვეთილი ზომიერი სარტყელი (ფართოფოთლოვანი ტყეები, ტყესტეპი.) ზომიერი სარტყელი (სტეპი,ნახევარუდაბნოები და უდაბნოები.) სუბტროპიკული სარტყელი(მარადმწვანე ხეშეშფოთლიანი ტყეები, ტენიანი სუბტროპიკული ტყეები, (ნახევარუდაბნოები და უდაბნოები.) ტროპიკული სარტყელი ((ნახევარუდაბნოები და უდაბნოები, სავანეები და ნათელი სავანეები და ნათელი ტყეები, ტენიანი ტყეები.) სუბეკვატორული  სარტყელი (სავანეები და ნათელი ტყეები, ცვალებადტენიანი  მარადმწვანე ტყეები,  ტენიანი ტყეები.) ეკვატორული სარტყელი(ტენიანი  ეკვატორული  ტყეები.) ზონალობა ოკეანეებსა და მთებში. შემაჯამებელი გაკვეთილი IX- თავი ბუნაბრივი რესურსები ბუნაბრივი რესურსები. ცნება და კლასიფიკაცია. ბუნებრივი გარემო და მისი ათვისება. ანთროპოგენული ლანდშაფტები. ეკოლოგიური პრობლემები(გარემოს დაბინძურება და დეგრადაცია) ეკოლოგიური პრობლემები (ბუნაბრივი კატასტროფები). გარემოს დაცვა და რაციონალური მბუნებათსარგებლობა. X-თავი მსოფლიოს მოსახლეობა და სახელმწიფოები. დედამიწის მოსახლეობის რაოდენობა მოსახლეობის  შედგენილობა მოსახლეობის განლაგება და სიმჭიდროვე. საქალაქო და სასოფლო განსახლება. ქვეყნები და სახელმწიფოები. შეჯამება	4 სთ 6-სთ 5 სთ 6 სთ . 6-სთ 7-სთ 3-სთ 13-სთ 5-სთ 4-სთ 3-სთ	21-ოქტომ. 29-ნოემბ. 24-დეკ. 3-მარტი 30-აპრილი	ვიცი, მინდა ვიცოდე,გავიგე. ინდივიდუალური, ჯგუფური მუშაობა. ბლუმის ტაქსონომია. ვენის დიაგრამა. ვიცი, მინდა ვიცოდე,გავიგე. ინდივიდუალური, ჯგუფური მუშაობა. გაკვეთილის სამფაზიანი მოდელი. გონებრივი იერიში, სიღრმისეული წვდომა, შინაარსის რეალიზება. სურათის მიხედვით ესესს შედგენა. ინდივიდუალური, ჯგუფური მუშაობა. გაკვეთილის სამფაზიანი მოდელი. გონებრივი იერიში, სიღრმისეული წვდომა, შინაარსის რეალიზება. სურათის მიხედვით ესესს შედგენა. წყვილური მუშაობა. გაკვეთილის სამფაზიანი მოდელი. გონებრივი იერიში, სიღრმისეული წვდომა, შინაარსის რეალიზება. სურათის მიხედვით ესესს შედგენა. ინდივიდუალური, ჯგუფური მუშაობა. ვიცი, მინდა ვიცოდე,გავიგე. ინდივიდუალური, ჯგუფური მუშაობა. მინი ლექცია. გაკვეთილის სამფაზიანი მოდელი. ბლუმის ტაქსონომია. ვიცი, მინდა ვიცოდე,გავიგე. ინდივიდუალური, ჯგუფური მუშაობა. გაკვეთილის სამფაზიანი მოდელი. გონებრივი იერიში, სიღრმისეული წვდომა, შინაარსის რეალიზება. სურათის მიხედვით ესესს შედგენა. გონებრივი იერიში, გაკვეთილის სამფაზიანი მოდელი. ვიცი, მინდა ვიცოდე,გავიგე. ინდივიდუალური, ჯგუფური მუშაობა. გაკვეთილის სამფაზიანი მოდელი. გონებრივი იერიში, სიღრმისეული წვდომა,      შინაარსის რეალიზება. სურათის მიხედვით ესესს შედგენ ვიცი, მინდა ვიცოდე,გავიგე. ინდივიდუალური, ჯგუფური მუშაობა. გაკვეთილის სამფაზიანი მოდელი. გონებრივი იერიში, სიღრმისეული წვდომა,      შინაარსის რეალიზება. სურათის მიხედვით ესესს შედგენ	მოსწავლეს შეუძლია: გეოგრაფიული სივრცის ანალიზი. მოსწავლეს შეუძლია: ჰორიზონტის მხარეების გაგნება, გეოგრაფიული ხელსაწყოების გამოყენება. .manZilis gszomva rukaze, გეგმაზე და გლობუსზე. რუკის ლეგენდის წაკითხვა, მერიდიანებისა  და პარალელების ჩვენება. გეოგრაფიული კოორდინატების მოძებნა.  მოსწავლეს შეუძლია მსჯელობა: დედამიწისა და გეოგრაფიული გარსის შესახებ. მოსწავლეს შეუძლია მსჯელობა: ლითოსფეროს განვითარებაზე . რელიეფის ძირითადი ფორმების: მთების, წარმოშობისა და სახეების შესახებ. მოსწავლეს შეუძლია მსჯელობა: ატმოსფეროს აგებულებია და მნიშვნელობია შესახებ. ატმოსფეროს წნევისა, და ქარების,საშიში კლიმატური მოვლენების შესახებ.   მოსწავლეს შეუძლია მსჯელობა: მსოფლიო ოკეანის, ფსკერის რელიეფის და ნაპირთა ტიპების, კუნძულებისა  და ნახევარკუნძულებისშესახებ. მსოფლიო ოკეანეების ნაწილების. ზღვების, უბეების, სრუტეების შესახებ. ხმელეთის წყლების, მიწისქვეშა წყლების,  მდინარეების შესახებ. ხმელეთის წყლების:ტბების, ჭაობების, მყინვარების შესახებ. მოსწავლეს შეუძლია მსჯელობა: მცენარეული საფარის, ცხოველთა სამყაროს, ნიადაგების შესახებ. მოსწავლეს შეუძლია მსჯელობა:  გეოგრაფიული გარსისა და გეოგრაფიული გარემოს შესახებ . გეოგრაფიული სარტყლებისა  და ბუნებრივი ზონების შესახებ . მოსწავლეს შეუძლია მსჯელობა: ბუნაბრივი რესურსებისა და კლასიფიკაციის შესახებ . ბუნებრივი გარემოსა და მისი ათვისების ,  ანთროპოგენული ლანდშაფტების შესახებ . ეკოლოგიური პრობლემებისა და (გარემოს დაბინძურება და დეგრადაცია ბუნაბრივი კატასტროფები). გარემოს დაცვისა და რაციონალური მბუნებათსარგებლობის  შესახებ . მოსწავლეს შეუძლია მსჯელობა: დედამიწის მოსახლეობის რაოდენობისა და მოსახლეობის  შედგენილობის შესახებ . მოსახლეობის განლაგებისა და სიმჭიდროვის , საქალაქო და სასოფლო განსახლების, ქვეყნები და სახელმწიფოები სშესახებ .	განმსაზღვრელი, განმავითარებელი, თვითშეფასება, მოსწავლის შეფასება. განმსაზღვრელი, განმავითარებელი, თვითშეფასება, მოსწავლის შეფასება. განმსაზღვრელი, განმავითარებელი, თვითშეფასება, მოსწავლის შეფასება. განმსაზღვრელი, განმავითარებელი, თვითშეფასება, მოსწავლის შეფასება. განმსაზღვრელი, განმავითარებელი, თვითშეფასება, მოსწავლის შეფასება. განმსაზღვრელი, განმავითარებელი, თვითშეფასება, მოსწავლის შეფასება. განმსაზღვრელი, განმავითარებელი, თვითშეფასება, მოსწავლის შეფასება. განმსაზღვრელი, განმავითარებელი, თვითშეფასება, მოსწავლის შეფასება. განმსაზღვრელი, განმავითარებელი, თვითშეფასება, მოსწავლის შეფასება.	სახალმძღვანელო(სქემები დიაგრამები,) ცარცი, დაფა, ფიზიკური რუკა. გლობუსი, რუკა, ატლასი,გეოგრაფიული ხელსაწყოები, სახალმძღვანელო(სქემები დიაგრამები,) ცარცი, დაფა,) ფიზიკური რუკა. სახალმძღვანელო(სქემები დიაგრამები,) ცარცი, დაფა,) ფიზიკური რუკა. ტელური. სლაიდ-შოუ სახალმძღვანელო(სქემები დიაგრამები,) ცარცი, დაფა,) ფიზიკური რუკა. სლაიდ-შოუ მედია. ინტერნეტი, სახალმძღვანელო(სქემები დიაგრამები,) ცარცი, დაფა, ფიზიკური რუკა. სლაიდ-შოუ მედია. ინტერნეტი, სახალმძღვანელო(სქემები დიაგრამები,) ცარცი, დაფა, ფიზიკური რუკა. სლაიდ-შოუ მედია. ინტერნეტი, ბუნებრივი ზონების რუკა. ატლასი. სახალმძღვანელო(სქემები დიაგრამები,) ცარცი, დაფა, ფიზიკური რუკა. სლაიდ-შოუ მედია. ინტერნეტი, სახალმძღვანელო(სქემები დიაგრამები,) ცარცი, დაფა, ფიზიკური რუკა. სლაიდ-შოუ მედია. ინტერნეტი, პროექტორი მსოფლიოს პოლიტიკური რუკა, მოსახლეობის რუკა, სახალმძღვანელო(სქემები დიაგრამები,) ცარცი, დაფა სლაიდ-შოუ მედია. ინტერნეტი, პროექტორი	თან დაერთოს კომენტარი თან დაერთოს კომენტარი თან დაერთოს კომენტარი თან დაერთოს კომენტარი თან დაერთოს კომენტარი თან დაერთოს კომენტარი თან დაერთოს კომენტარი თან დაერთოს კომენტარი